Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου θα πρέπει τελικά η Ελλάδα να έχει υποβάλει την τελική πρόταση για το «κούρεμα» των ομολόγων της που κατέχουν ιδιώτες (PSI). Μέχρι τότε – παρότι δημοσιεύματα αναφέρουν ότι η συμφωνία έχει ήδη επιτευχθεί – θα έχει γίνει και η επόμενη σύνοδος κορυφής (30.1). Και εν τω μεταξύ αρχίζει το «μακελειό». Όχι αυτό με το οποίο απείλησε ο Λοβέρδος τους πολιτικούς του αντιπάλους. Αλλά αυτό εναντίον της ...
...ελληνικής κοινωνίας.
Εξ άλλου η αναδιάρθρωση του χρέους, η νέα δανειακή σύμβαση και τα δημοσιονομικά μέτρα εξεύρεσης των 16 δισ. ευρώ αποτελούν ένα αξεδιάλυτο κουβάρι, στο οποίο κάθε μία από τις τρεις παραμέτρους αποτελεί προϋπόθεση για τις άλλες δύο. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους...
Η Ελλάδα δεν θα πάρει προσωρινό δάνειο («γέφυρα») αν καθυστερήσουν οι διαπραγματεύσεις για το PSI, δήλωσε χθες η Μέρκελ πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup. Η «ιδέα» αυτή, περί ενδιάμεσης καταβολής, είχε διακινηθεί ως ενδεχόμενο εάν τυχόν καθυστερούσε η διαπραγμάτευση για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Κοινώς, λοιπόν, η Μέρκελ ξεκαθάρισε: Ή συμφωνείτε τώρα το PSI ή κόψτε τον λαιμό σας.
Ποιος όμως πιστεύει ότι αυτή η ιστορία του PSI δίνει προοπτική επιβίωσης στην Ελλάδα; Κανείς! Δεν το πιστεύει ούτε καν ο Σόιμπλε, ο οποίος δήλωσε αυτές τις μέρες ότι η αναδιάρθρωση δεν είναι αρκετή καθώς πρέπει να συμπληρωθεί απαραιτήτως από τιςδιαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – δηλαδή
● τη λαίλαπα απολύσεων,
● την εξαφάνιση των συμβάσεων και την πλήρη αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων,
● την άγρια περικοπή των μισθών σε όλο το φάσμα της εργασίας,
● την εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους,
● το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας,
● τις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες,
● τη διαρκή άκρως υφεσιακή λιτότητα
● και τις συνεχείς φορολογικές επιδρομές.
Όλα τα παραπάνω, ως γνωστόν, αποτελούν προϋποθέσεις για τη νέα δανειακή σύμβαση, μαζί βεβαίως με την αναδιάρθρωση, η οποία πάλι δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να υιοθετηθούν πολύ σκληρά δημοσιονομικά μέτρα, και μάλιστα με δέσμευση όχι μόνο από την παρούσα κυβέρνηση, αλλά και από την όποια επόμενη προκύψει ύστερα από τις εκλογές.
Άλλωστε, όπως είπε και η Ντόρα Μπακογιάννη χθες μετά τη συνάντησή της με τον Παπαδήμο, τι χρειάζονται οι κατώτεροι μισθοί και οι συμβάσεις; Είναι άχρηστοι...«συμβολισμοί». Τώρα προέχουν οι «μεταρρυθμίσεις».
Αδύνατη η «βιωσιμότητα»
Παράλληλα η Λαγκάρντ του ΔΝΤ λέει ότι: «Η Ελλάδα δεν μπορεί να βρίσκεται εσαεί σε ένα σύστημα οικονομικής υποστήριξης. Η λύση που θα δοθεί στα ελληνικά προβλήματα πρέπει να είναι βιώσιμη».
Μάλιστα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κρίνει ότι δεν υπάρχει περίπτωση το ελληνικό χρέος να βρίσκεται στο επιδιωκόμενο 120% του ΑΕΠ το 2020, όπως προβλέπει η συμφωνία της αναδιάρθρωσης, αλλά αρκετά παραπάνω. Σε κάθε περίπτωση θα βρίσκεται τουλάχιστον στο διπλάσιο από το ποσοστό που προβλέπει η Συνθήκη του Μάαστριχτ και – δεδομένου ότι αυτή είναι η απαίτηση και του νέου Συμφώνου για το Ευρώ – προφανώς θα χρειαστεί νέομεγάλο «κούρεμα» για να θεωρηθεί... «βιώσιμο».
Ωστόσο αυτό θα είναι σχεδόν αδύνατον λόγω του αγγλικού δικαίου, στο οποίο θα υπάγεται το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του χρέους που θα έχει η Ελλάδα μετά την πρώτη αναδιάρθρωση (PSI). Το ίδιο αυτό δίκαιο θα καθιστά αδύνατη και κάθε ιδέα επαναδιαπραγμάτευσης οποιουδήποτε μέτρου θα έχει αποφασιστεί στο πλαίσιο της τρέχουσας διαδικασίας, παρά τη ρητορική της Ν.Δ.
Τέλος, εναρμονισμένα με την άποψη του ΔΝΤ δημοσιεύματα των διεθνών ΜΜΕ θεωρούν ότι η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει αν πράγματι θα στηρίξει την Ελλάδα δίνοντας πολύ μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τη συμφωνημένη των 130 δισ. εξ αιτίας της βαθύτατης και μη αναστρεφόμενης ύφεσης και της πλήρους αποτυχίας στους δημοσιονομικούς στόχους. Όμως ήδη το χθεσινό μήνυμα που εξέπεμψε το Eurogroup ήταν σαφές: Δεν προβλέπεταιαύξηση του ποσού των 130 δισ.
Τις τελευταίες μέρες μάλιστα δημοσίευμα του Bloomberg ανέφερε ότι «όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αυτών, δεν θα λύσει το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας» καθώς «η φερεγγυότητα οποιασδήποτε χώρας έγκειται στην εξυπηρέτηση του χρέους της, στα κόστη των επιτοκίων, στον ρυθμό ανάπτυξης και στη δημοσιονομική πολιτική». Και συνεχίζει το δημοσίευμα:
«Στην περίπτωση της Ελλάδας, υπολογίζοντας ένα μέσο επιτόκιο της τάξης του 4% (αυτό το επιτόκιο ενδέχεται να επιτύχει από τις διαπραγματεύσεις για το PSI) επί του υπολοίπου χρέους των 238 δισ. ευρώ, και με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ για την οικονομική ανάπτυξη, η κυβέρνηση θα πρέπει να εμφανίζει επ’ αόριστον πρωτογενές πλεόνασμα (χωρίς να υπολογίζονται οι πληρωμές των τόκων) 3,2% του ΑΕΠ, μόνο και μόνο για να μπορεί να διατηρήσει σταθερό το χρέος της.
Μην υπολογίζετε να γίνει αυτό. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να εμφανίσει τόσο υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα μόνο τα 6 από τα τελευταία 24 χρόνια, όταν η οικονομική ανάπτυξή της ήταν πολύ υψηλότερη. Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος τώρα θα πρέπει να μειώνει το έλλειμμά της κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως, που ισοδυναμεί με τα δύο τρίταπερίπου των δαπανών της για κοινωνικά προγράμματα».
Σαν τον κάβουρα
Και το ίδιο το PSI όμως δείχνει ότι πάει σαν τον κάβουρα – εξ ου και οι συνεχείς πιέσεις και εκβιασμοί:
● Η συμμετοχή παραμένει χαμηλή.
● Λόγω χαμηλής συμμετοχής Γερμανία και ΔΝΤ ζητούν μικρότερο επιτόκιο στα νέα ομόλογα που θα προκύψουν από την αναδιάρθρωση ώστε να αντισταθμιστούν οι απώλειες.
● Λόγω της πίεσης για μικρότερο επιτόκιο κλοτσάνε όσοι έχουν ήδη συμφωνήσει να συμμετάσχουν.
● Λόγω όλων των παραπάνω ξανάρχισε να παίζει η κινδυνολογία ότι η ευρωζώνη θα καταρρεύσει αν δεν ολοκληρωθεί η διαδικασία και χρεοκοπήσει η Ελλάδα.
Παρ' όλα αυτά, όλοι μιλούν για συμφωνία που βρίσκεται επί θύραις, αν και Κύριος οίδε τι ακριβώς εννοούν. Μάλλον ότι τελικά η Ελλάδα – η πλέον ενδιαφερόμενη μεν, αλλά μόνη απούσα από τη διαπραγμάτευση, την οποία κάνουν όλοι οι άλλοι για λογαριασμό της – θαυποχρεωθεί, αν όλα πάνε κατά διαόλου, να εξαναγκάσει τους δανειστές της σε περαιτέρω απώλειες με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσει. Μια επιλογή η οποία θα γίνει με επίσημη δικαιολογία την προσπάθεια... να μην χρεοκοπήσει.
Και η πλάκα είναι ότι, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, το «κούρεμα» αφορά περισσότερα κεφάλαια σε ομόλογα ευρισκόμενα σε ελληνικά χέρια και αποκτηθέντα ακόμη και στο 100% της αξίας τους (ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, νοικοκυριά και επιχειρήσεις) παρά διεθνείς «επενδυτές», εκ των οποίων πολλοί (ευκαιριακοί κερδοσκόποι, όπως τα περίφημα hedge funds) τα αγόρασαν κοψοχρονιά και σε τιμές που εξασφαλίζουν ότι δεν θα χάσουν, ανεξάρτητα από το ύψος του «κουρέματος».
Με άλλα λόγια: Χρεοκοπία στο εσωτερικό, αλλά κέρδη στο εξωτερικό – ειδικά αν ενεργοποιηθούν και τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS), τα οποία δεν κατέχουν ούτε τα ασφαλιστικά ταμεία ούτε οι Έλληνες μικροαποταμιευτές.
Η πραγματική μάχη
Όλη αυτή η φαρσοκωμωδία έχει αναγκάσει διαπρεπείς φωστήρες της οικονομικής σκέψης, τέως φανατικούς υπέρμαχους της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, να λένε τώρα ότι το PSI είναι αδιέξοδο και καλύτερα να μην είχε συμφωνηθεί ποτέ. Εν ανάγκη ακόμη καλύτερα να αποτύχει για να χρεοκοπήσει η Ελλάδα, να βρεθεί η ευρωζώνη στο χείλος του γκρεμού και να αναγκαστεί να μας βοηθήσει πραγματικά.
Όμως η πραγματική μάχη δίνεται σε άλλα μέτωπα – αυτά που διασφαλίζουν ότι οι δανειστές θα έχουν πλήρη δικαιώματα πάνω στην Ελλάδα, την περιουσία της και τους ίδιους τους Έλληνες.
Μάλιστα, όσο πιο «επιτυχημένη» είναι η κατάληξη του PSI τόσο περισσότερο η ελληνική αναδιάρθρωση θα αποτελέσει μοντέλο και για επόμενες χρεοκοπίες στην ευρωζώνη. Ήδη τα καμπανάκια για την Πορτογαλία ακούγονται όλο και πιο δυνατά...
Εξ άλλου η αναδιάρθρωση του χρέους, η νέα δανειακή σύμβαση και τα δημοσιονομικά μέτρα εξεύρεσης των 16 δισ. ευρώ αποτελούν ένα αξεδιάλυτο κουβάρι, στο οποίο κάθε μία από τις τρεις παραμέτρους αποτελεί προϋπόθεση για τις άλλες δύο. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους...
Η Ελλάδα δεν θα πάρει προσωρινό δάνειο («γέφυρα») αν καθυστερήσουν οι διαπραγματεύσεις για το PSI, δήλωσε χθες η Μέρκελ πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup. Η «ιδέα» αυτή, περί ενδιάμεσης καταβολής, είχε διακινηθεί ως ενδεχόμενο εάν τυχόν καθυστερούσε η διαπραγμάτευση για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Κοινώς, λοιπόν, η Μέρκελ ξεκαθάρισε: Ή συμφωνείτε τώρα το PSI ή κόψτε τον λαιμό σας.
Ποιος όμως πιστεύει ότι αυτή η ιστορία του PSI δίνει προοπτική επιβίωσης στην Ελλάδα; Κανείς! Δεν το πιστεύει ούτε καν ο Σόιμπλε, ο οποίος δήλωσε αυτές τις μέρες ότι η αναδιάρθρωση δεν είναι αρκετή καθώς πρέπει να συμπληρωθεί απαραιτήτως από τιςδιαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – δηλαδή
● τη λαίλαπα απολύσεων,
● την εξαφάνιση των συμβάσεων και την πλήρη αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων,
● την άγρια περικοπή των μισθών σε όλο το φάσμα της εργασίας,
● την εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους,
● το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας,
● τις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες,
● τη διαρκή άκρως υφεσιακή λιτότητα
● και τις συνεχείς φορολογικές επιδρομές.
Όλα τα παραπάνω, ως γνωστόν, αποτελούν προϋποθέσεις για τη νέα δανειακή σύμβαση, μαζί βεβαίως με την αναδιάρθρωση, η οποία πάλι δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να υιοθετηθούν πολύ σκληρά δημοσιονομικά μέτρα, και μάλιστα με δέσμευση όχι μόνο από την παρούσα κυβέρνηση, αλλά και από την όποια επόμενη προκύψει ύστερα από τις εκλογές.
Άλλωστε, όπως είπε και η Ντόρα Μπακογιάννη χθες μετά τη συνάντησή της με τον Παπαδήμο, τι χρειάζονται οι κατώτεροι μισθοί και οι συμβάσεις; Είναι άχρηστοι...«συμβολισμοί». Τώρα προέχουν οι «μεταρρυθμίσεις».
Αδύνατη η «βιωσιμότητα»
Παράλληλα η Λαγκάρντ του ΔΝΤ λέει ότι: «Η Ελλάδα δεν μπορεί να βρίσκεται εσαεί σε ένα σύστημα οικονομικής υποστήριξης. Η λύση που θα δοθεί στα ελληνικά προβλήματα πρέπει να είναι βιώσιμη».
Μάλιστα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κρίνει ότι δεν υπάρχει περίπτωση το ελληνικό χρέος να βρίσκεται στο επιδιωκόμενο 120% του ΑΕΠ το 2020, όπως προβλέπει η συμφωνία της αναδιάρθρωσης, αλλά αρκετά παραπάνω. Σε κάθε περίπτωση θα βρίσκεται τουλάχιστον στο διπλάσιο από το ποσοστό που προβλέπει η Συνθήκη του Μάαστριχτ και – δεδομένου ότι αυτή είναι η απαίτηση και του νέου Συμφώνου για το Ευρώ – προφανώς θα χρειαστεί νέομεγάλο «κούρεμα» για να θεωρηθεί... «βιώσιμο».
Ωστόσο αυτό θα είναι σχεδόν αδύνατον λόγω του αγγλικού δικαίου, στο οποίο θα υπάγεται το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του χρέους που θα έχει η Ελλάδα μετά την πρώτη αναδιάρθρωση (PSI). Το ίδιο αυτό δίκαιο θα καθιστά αδύνατη και κάθε ιδέα επαναδιαπραγμάτευσης οποιουδήποτε μέτρου θα έχει αποφασιστεί στο πλαίσιο της τρέχουσας διαδικασίας, παρά τη ρητορική της Ν.Δ.
Τέλος, εναρμονισμένα με την άποψη του ΔΝΤ δημοσιεύματα των διεθνών ΜΜΕ θεωρούν ότι η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει αν πράγματι θα στηρίξει την Ελλάδα δίνοντας πολύ μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τη συμφωνημένη των 130 δισ. εξ αιτίας της βαθύτατης και μη αναστρεφόμενης ύφεσης και της πλήρους αποτυχίας στους δημοσιονομικούς στόχους. Όμως ήδη το χθεσινό μήνυμα που εξέπεμψε το Eurogroup ήταν σαφές: Δεν προβλέπεταιαύξηση του ποσού των 130 δισ.
Τις τελευταίες μέρες μάλιστα δημοσίευμα του Bloomberg ανέφερε ότι «όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων αυτών, δεν θα λύσει το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας» καθώς «η φερεγγυότητα οποιασδήποτε χώρας έγκειται στην εξυπηρέτηση του χρέους της, στα κόστη των επιτοκίων, στον ρυθμό ανάπτυξης και στη δημοσιονομική πολιτική». Και συνεχίζει το δημοσίευμα:
«Στην περίπτωση της Ελλάδας, υπολογίζοντας ένα μέσο επιτόκιο της τάξης του 4% (αυτό το επιτόκιο ενδέχεται να επιτύχει από τις διαπραγματεύσεις για το PSI) επί του υπολοίπου χρέους των 238 δισ. ευρώ, και με βάση τις προβλέψεις του ΔΝΤ για την οικονομική ανάπτυξη, η κυβέρνηση θα πρέπει να εμφανίζει επ’ αόριστον πρωτογενές πλεόνασμα (χωρίς να υπολογίζονται οι πληρωμές των τόκων) 3,2% του ΑΕΠ, μόνο και μόνο για να μπορεί να διατηρήσει σταθερό το χρέος της.
Μην υπολογίζετε να γίνει αυτό. Η Ελλάδα έχει καταφέρει να εμφανίσει τόσο υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα μόνο τα 6 από τα τελευταία 24 χρόνια, όταν η οικονομική ανάπτυξή της ήταν πολύ υψηλότερη. Για να επιτευχθεί ένας τέτοιος στόχος τώρα θα πρέπει να μειώνει το έλλειμμά της κατά περίπου 10 δισ. ευρώ ετησίως, που ισοδυναμεί με τα δύο τρίταπερίπου των δαπανών της για κοινωνικά προγράμματα».
Σαν τον κάβουρα
Και το ίδιο το PSI όμως δείχνει ότι πάει σαν τον κάβουρα – εξ ου και οι συνεχείς πιέσεις και εκβιασμοί:
● Η συμμετοχή παραμένει χαμηλή.
● Λόγω χαμηλής συμμετοχής Γερμανία και ΔΝΤ ζητούν μικρότερο επιτόκιο στα νέα ομόλογα που θα προκύψουν από την αναδιάρθρωση ώστε να αντισταθμιστούν οι απώλειες.
● Λόγω της πίεσης για μικρότερο επιτόκιο κλοτσάνε όσοι έχουν ήδη συμφωνήσει να συμμετάσχουν.
● Λόγω όλων των παραπάνω ξανάρχισε να παίζει η κινδυνολογία ότι η ευρωζώνη θα καταρρεύσει αν δεν ολοκληρωθεί η διαδικασία και χρεοκοπήσει η Ελλάδα.
Παρ' όλα αυτά, όλοι μιλούν για συμφωνία που βρίσκεται επί θύραις, αν και Κύριος οίδε τι ακριβώς εννοούν. Μάλλον ότι τελικά η Ελλάδα – η πλέον ενδιαφερόμενη μεν, αλλά μόνη απούσα από τη διαπραγμάτευση, την οποία κάνουν όλοι οι άλλοι για λογαριασμό της – θαυποχρεωθεί, αν όλα πάνε κατά διαόλου, να εξαναγκάσει τους δανειστές της σε περαιτέρω απώλειες με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσει. Μια επιλογή η οποία θα γίνει με επίσημη δικαιολογία την προσπάθεια... να μην χρεοκοπήσει.
Και η πλάκα είναι ότι, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, το «κούρεμα» αφορά περισσότερα κεφάλαια σε ομόλογα ευρισκόμενα σε ελληνικά χέρια και αποκτηθέντα ακόμη και στο 100% της αξίας τους (ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, νοικοκυριά και επιχειρήσεις) παρά διεθνείς «επενδυτές», εκ των οποίων πολλοί (ευκαιριακοί κερδοσκόποι, όπως τα περίφημα hedge funds) τα αγόρασαν κοψοχρονιά και σε τιμές που εξασφαλίζουν ότι δεν θα χάσουν, ανεξάρτητα από το ύψος του «κουρέματος».
Με άλλα λόγια: Χρεοκοπία στο εσωτερικό, αλλά κέρδη στο εξωτερικό – ειδικά αν ενεργοποιηθούν και τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS), τα οποία δεν κατέχουν ούτε τα ασφαλιστικά ταμεία ούτε οι Έλληνες μικροαποταμιευτές.
Η πραγματική μάχη
Όλη αυτή η φαρσοκωμωδία έχει αναγκάσει διαπρεπείς φωστήρες της οικονομικής σκέψης, τέως φανατικούς υπέρμαχους της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, να λένε τώρα ότι το PSI είναι αδιέξοδο και καλύτερα να μην είχε συμφωνηθεί ποτέ. Εν ανάγκη ακόμη καλύτερα να αποτύχει για να χρεοκοπήσει η Ελλάδα, να βρεθεί η ευρωζώνη στο χείλος του γκρεμού και να αναγκαστεί να μας βοηθήσει πραγματικά.
Όμως η πραγματική μάχη δίνεται σε άλλα μέτωπα – αυτά που διασφαλίζουν ότι οι δανειστές θα έχουν πλήρη δικαιώματα πάνω στην Ελλάδα, την περιουσία της και τους ίδιους τους Έλληνες.
Μάλιστα, όσο πιο «επιτυχημένη» είναι η κατάληξη του PSI τόσο περισσότερο η ελληνική αναδιάρθρωση θα αποτελέσει μοντέλο και για επόμενες χρεοκοπίες στην ευρωζώνη. Ήδη τα καμπανάκια για την Πορτογαλία ακούγονται όλο και πιο δυνατά...
to pontiki
