Μια νέα οικονομική επανάσταση αναστατώνει την Ευρωπαϊκή Ένωση, και το βασικό της παράγωγο είναι οι … αυταπάτες.
Όταν χτύπησε η κρίση του 2008, η ΕΕ ξεγέλασε τον εαυτό της, νομίζοντας πως τα ασθενέστερα κράτη θα μπορούσαν να αποφύγουν την ανάγκη διάσωσής τους.
... εαυτό της πιστεύοντας πως τα κράτη που ήδη δέχθηκαν βοήθεια, και αυτά που θα τη δεχτούν στο μέλλον, μπορούν να αποφύγουν την αναδιάρθρωση των χρεών τους.
Δεν μπορούν όμως. Και οι δανειστές θα χάσουν μακροπρόθεσμα, επειδή όλοι οι πολιτικοί προσπαθούν να αποφύγουν το μοιραίο.
Η Ελλάδα και η Ιρλανδία διασώθηκαν πέρσι, ενώ χθες ζήτησε βοήθεια και η Πορτογαλία, η οποία χτυπήθηκε από μια αποτυχημένη απόπειρα κοινοβουλευτικής έγκρισης των μέτρων λιτότητας, μια κυβέρνηση που κατέρρευσε, μια σειρά από υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής της ικανότητας, και τέλος τα οδυνηρά σπρέντς του 10%.
Οι οικονομικές διασώσεις κρατών, με φροντίδα της ΕΕ και του ΔΝΤ, είναι «παράξενα θηρία» που βοηθούν και βλάπτουν συγχρόνως. Είναι απαραίτητες όταν κάποιο κράτος δεν μπορεί να δανειστεί με λογικούς όρους. Με άλλα λόγια είναι μια προσωρινή δυνατότητα ρευστότητας. Συσσωρεύοντας όμως καινούργια χρέη πάνω στα παλιά, δεν βοηθά τη κατάσταση. Τη χειροτερεύει.
Στη περίπτωση της Ελλάδας και της Ιρλανδίας, παρά την οικονομική βοήθεια, τις άγριες περικοπές δαπανών, και τις προσπάθειες για μια πιο ανταγωνιστική οικονομία, οι δυο χώρες συνέχισαν να συσσωρεύουν χρέη, και μάλιστα σε μια εποχή που τα επιτόκια αυξάνονται. (Η ΕΚΤ αναμένεται να ανεβάσει τα επιτόκια αυτές τις μέρες, λόγω μεγάλου πληθωρισμού).
Σύμφωνα με τις τελευταίες οικονομικές προβλέψεις της ευρωπαϊκής Κομισιόν, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, ως ποσοστό του ΑΕΠ, αναμένεται να φτάσει στο 156% το 2012, από το 127% που ήταν το 2009. Το αντίστοιχο της Ιρλανδίας θα αγγίξει το 114%, από 65%, και της Πορτογαλίας το 92% από το 76%. Η μέση πρόβλεψη για την ευρωζώνη συνολικά είναι το 88% για το 2012.
Πως θα αποπληρωθεί αυτό το τεράστιο χρέος. Φαίνεται αδύνατο, ειδικά όταν τίποτα δεν μοιάζει να πηγαίνει καλά για αυτές τις χώρες.
Οι οικονομίες της Ελλάδας και της Πορτογαλίας αναμένονται να συρρικνωθούν φέτος, ενώ το ίδιο μπορεί να συμβεί και στην Ιρλανδία.
Και οι τρεις χώρες έχουν ανεργία πάνω από 10%, και πολύ πιο πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.
Και οι τρείς εφαρμόζουν μέτρα λιτότητας που εγγυώνται τη παράταση της ύφεσης, και τη μηδενική ανάπτυξη.
Η αυξημένη τιμή του πετρελαίου θα βλάψει την όποια ανάκαμψή τους.
Στην Ιρλανδία οι τράπεζες είναι σαν δράκουλες που ρουφάνε αίμα.
Στην Ελλάδα, όσο εξαφανίζονται οι κοινωνικές παροχές, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος σοβαρών κοινωνικών αναταραχών.
Στην Πορτογαλία δεν έχει γίνει καμιά προσπάθεια να πάρει μπροστά η παραδοσιακά αργόστροφη οικονομία της, και να γίνει ανταγωνιστική.
Και τα τρία αυτά κράτη είναι ουσιαστικά πτωχευμένα. Αυτό μας λένε οι αγορές των ομολόγων. Η πρόβλεψη ότι τα χρέη τους θα πρέπει να αναδιαρθρωθούν κρατάει τα σπρέντς σε αβάσταχτα επίπεδα, κάνοντας την αποπληρωμή τους όλο και πιο απίθανη.
Γιατί λοιπόν δεν προχωρούν σε αναδιαπραγμάτευση να τελειώνουν;
Επειδή οι πολιτικοί τρέμουν πως μια χρεοκοπία, που θα ακολουθηθεί από μια αναδιάρθρωση (κούρεμα των δανειστών, στην αργκό του χώρου), θα προκαλέσει σοβαρό πλήγμα στις ασθενέστερες ευρωπαϊκές τράπεζες, κάτι που θα οδηγήσει σε ιδιαίτερα μεγάλη οικονομική κρίση.
Σε ένα πρόσφατο σημείωμά της, η Nomura Securities υπολογίζει πως η αναδιάρθρωση των χρεών της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, και της Πορτογαλίας θα προκαλέσει άμεση και έμμεση απώλεια έως και $240 δισ. στις τράπεζες της ευρωζώνης. Αυτό το νούμερο μπορεί εύκολα να αγγίξει τα $480 δισ. αν και η Ισπανία (4η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης) προχωρήσει σε αναδιάρθρωση.
Οι γερμανικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες και στα 4 αυτά κράτη. Αν γίνει αναδιάρθρωση, θα χάσουν το 1/3 των συνολικών τους κεφαλαίων, $185 δισ. Όπως αναφέρει η Nomura Securities, «στο φινάλε, η γαλλική και η γερμανική κυβέρνηση έχουν τη δυνατότητα να αναχρηματοδοτήσουν τις απώλειες των τραπεζών τους εξαιτίας μιας αναδιάρθρωσης. Το αν αυτό είναι πολιτικά εφικτό, είναι κάτι το διαφορετικό».
Και πράγματι, η Γερμανία, με τη στήριξη της ΕΚΤ, αντιτίθεται σθεναρά στο ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης, τουλάχιστον έως το 2013, οπότε και θα ισχύσει ένας νέος μηχανισμός στήριξης. Και επίσης, δεν υπάρχει περίπτωση, η καγκελάριος Μέρκελ να υποστεί το πολιτικό ρίσκο μιας αναδιάρθρωσης, πριν από τις εθνικές εκλογές του 2013. Για αυτό και προτιμά τις οικονομικές διασώσεις.
Κρίμα. Αν και οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες θα πλήττονταν από την αναδιάρθρωση χρεών των ασθενών ευρωπαϊκών οικονομιών, η τελική ζημιά δεν θα ήταν δα και μοιραία. Κάποιες τράπεζες είναι όντως αδύναμες, αλλά οι περισσότερες είναι πολύ πιο δυνατές απ ότι πριν 2 χρόνια, και θα επιβίωναν.
Μια αναδιάρθρωση σήμερα θα κοστίσει πολύ λιγότερο, από ότι σε 2-3 χρόνια, οπότε και οι τρεις χώρες θα πνίγονται στα χρέη, τα οποία και δεν θα μπορούν να εξοφλήσουν.
Αν λοιπόν η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη, η λογική λέει να αφήσουν κάποιοι κατά μέρος τις αυταπάτες, και να προχωρήσουν αμέσως, για να τελειώνουμε.
